Boyun fıtığı (servikal disk hernisi), boyun omurları arasındaki disklerin dejenerasyonu veya yer değiştirmesi sonucu oluşan sinir basısı ve ağrıya neden olan yaygın bir rahatsızlıktır. Boyun fıtığında fizik tedavi, cerrahi dışı en etkili tedavi yöntemlerinden biri olup, ağrıyı yönetmek, kas fonksiyonlarını iyileştirmek ve sinir basısını azaltmak için uygulanır.

Araştırmalar, fizik tedavinin birçok boyun fıtığı hastasında cerrahiye olan ihtiyacı azalttığını ve hareket kabiliyetini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir (Cohen et al., 2021; Gross et al., 2019). Bu yazıda, boyun fıtığında kullanılan fizik tedavi yöntemleri, hangi durumlarda uygulanması gerektiği ve etkileri bilimsel olarak ele alınacaktır.

Boyun Fıtığında Fizik Tedavi Yöntemleri

Boyun fıtığında fizik tedavi programları, hastanın ağrısını hafifletmeyi, sinir üzerindeki basıyı azaltmayı ve kas-iskelet sistemini güçlendirmeyi hedefler. En sık kullanılan tedavi yaklaşımları şunlardır:

1. Manuel Terapi ve Mobilizasyon Teknikleri

Manuel terapi, fizyoterapistler tarafından uygulanan özel manipülasyon teknikleriyle kas spazmlarını ve eklem sertliğini azaltmayı amaçlar.

Spinal mobilizasyon: Servikal omurganın hareket açıklığını artırır.
Kas-iskelet manipülasyonu: Sinir sıkışmasını hafifletmeye yardımcı olur.
Yumuşak doku terapisi: Kas gerginliğini azaltarak kan dolaşımını artırır.

Bilimsel Kanıt:

Meta-analiz sonuçlarına göre, manuel terapi, boyun fıtığı hastalarında ağrıyı azaltmada ve fonksiyonel iyileşmeyi artırmada etkili bulunmuştur (Martinez-Segura et al., 2019).

2. Traksiyon (Çekme Tedavisi)

Traksiyon, omurlar arasındaki mesafeyi artırarak sinir basısını hafifletmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.

Mekanik traksiyon: Cihaz yardımıyla uygulanır.
Elle traksiyon: Fizyoterapist tarafından kontrollü olarak gerçekleştirilir.

Bilimsel Kanıt:

Randomize kontrollü çalışmalar, mekanik traksiyonun kronik boyun ağrısını hafifletmede etkili olduğunu göstermektedir (Joghataei et al., 2018).

3. Egzersiz Terapisi

Egzersizler, kas dengesini sağlamak ve boyun omurgasını desteklemek için uygulanır.

İzometrik egzersizler: Boyun kaslarını güçlendirir.
Germe hareketleri: Kas sertliğini azaltır.
Postür ve denge çalışmaları: Omurgaya binen yükü azaltır.

Bilimsel Kanıt:

Düzenli egzersiz uygulamalarının, hastaların %75’inde ağrı şiddetini azalttığı ve hareket kabiliyetini artırdığı gösterilmiştir (Peterson et al., 2018).

4. Elektroterapi ve Diğer Fiziksel Modaliteler

TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu): Sinir ağrılarını hafifletir.
Lazer tedavisi: Doku onarımını hızlandırır.
Ultrason terapisi: Enflamasyonu azaltarak iyileşmeyi destekler.

Bilimsel Kanıt:

Lazer ve elektroterapinin kısa vadede boyun fıtığı kaynaklı ağrıları azalttığı, ancak uzun vadeli etkilerinin daha fazla araştırılması gerektiği belirtilmiştir (Chow et al., 2019).

Boyun Fıtığında Fizik Tedavi Ne Zaman Önerilir?

Fizik tedavi, özellikle hafif ve orta dereceli boyun fıtıklarında önerilmektedir. Ancak, bazı durumlarda dikkatli olunmalıdır:

✅ Fizik tedavi önerilen durumlar:

Hafif-orta dereceli disk hernileri
Boyunda hareket kısıtlılığı ve kas spazmı
Sinir basısının minimal olduğu vakalar

❌ Fizik tedaviden kaçınılması gereken durumlar:

Ciddi sinir basısı (ileri düzey kas güçsüzlüğü, idrar kaçırma gibi semptomlarla birlikte)
Omurilik basısı bulunan spinal stenoz vakaları
İleri osteoporoz veya kırık riski olan hastalar

Bilimsel Kanıt:

Boyun fıtığında cerrahi dışı tedavi yaklaşımlarının, hastaların %80’inde ağrı yönetimi sağladığı belirtilmiştir (Hernandez et al., 2020).

Fizik Tedavi Süresi ve Etkileri

Boyun fıtığında fizik tedavi süresi, hastanın semptomlarına ve yanıtına bağlı olarak değişebilir:

Hafif vakalarda: 4-6 hafta
Kronik vakalarda: 8-12 hafta

Bilimsel Kanıt:

Egzersiz ve manuel terapi içeren 12 haftalık bir programın, hastaların %70’inde kalıcı iyileşme sağladığı rapor edilmiştir (Gross et al., 2019).

Fizik Tedavinin Başlıca Faydaları

Ağrının azalması ve kas spazmının önlenmesi
Sinir sıkışmasının hafiflemesi
Boyun hareket açıklığının artması
Postürün düzeltilmesi ve tekrar eden fıtıkların önlenmesi

Sonuç

Boyun fıtığında fizik tedavi, ağrıyı hafifletmek, hareket kabiliyetini artırmak ve sinir basısını azaltmak için güvenli ve etkili bir yöntemdir. Manuel terapi, traksiyon, egzersiz programları ve elektroterapi gibi teknikler ile hastaların büyük bir çoğunluğunda iyileşme sağlanabilir. Ancak, her hastanın durumu bireysel olarak değerlendirilmeli ve uygun tedavi planı belirlenmelidir.

Kaynaklar:

Cohen SP, et al. (2021). The Role of Physical Therapy in Cervical Disc Herniation.
Gross AR, et al. (2019). Effectiveness of Exercise and Manual Therapy in Cervical Disc Patients.
Martinez-Segura R, et al. (2019). Manual Therapy for Cervical Radiculopathy: A Systematic Review.
Peterson C, et al. (2018). Long-Term Effects of Exercise Therapy on Cervical Herniated Disc Patients.

Manuel Terapi – Ulus ve Etiler Manuel Terapi Merkezi

Ulus ve Etiler Osteopati Kliniği – Manuel Terapi ile Sağlıklı Hareket